Κυριακή 10 Απριλίου 2022
ώρα 20:30
Είσοδος Ελεύθερη
Διονύσιου Σολωμού
Η Γυναίκα της Ζάκυνθος
(Α+Β+Γ Σχεδίασμα)
Δια χειρός Τάκη Μανωλόπουλου.
Θέατρο: ΄Εναστρον, Μπουμπουλίνας και Δεληγιάννη 19
Ημερομηνία: Κυριακή 10 Απριλίου, επέτειος της ημέρας της Εξόδου του Μεσολογγίου
Ώρα έναρξης: 20.30
Διάρκεια παράστασης: 70’
Είσοδος ελεύθερη με σειρά προτεραιότητας
- Δραματουργική επεξεργασία/Σκηνοθεσία/Ερμηνεία: Τάκης Μανωλόπουλος
- Σκηνογραφική και ενδυματολογική επιμέλεια: Τάκης Μανωλόπουλος
- Μουσική επιμέλεια: Τάκης Μανωλόπουλος
- Σύνθεση πρωτότυπης μουσικής, ηχητικός σχεδιασμός: Σωκράτης Γεωργιάδης
- Φωτιστικός σχεδιασμός: Νεφ Λάγκου, Νίκος Παναγιωτούνης
- Photo credits: Μυρτώ Γεωργιάδη
- Αφίσα παράστασης: Ισίδωρος Πρίντεζης
- Υποστήριξη παραγωγής: Ιωάννα Φασούλα
Σκηνοθετικό Σημείωμα
Η δραματουργική επεξεργασία άντλησε το υλικό της, απευθείας από το Σολωμικό χειρόγραφο συμπεριλαμβάνοντας και τα τρία στάδια χρονικής συγγραφής του. Επίσης, έλαβε υπόψη όλες τις μεταγενέστερες εκδοτικές προσπάθειες και τη σχετική με το αντικείμενο βιβλιογραφία και αρθρογραφία. Σκοπός της είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συνεκτικότητα, για την καλύτερη νοηματοδότηση της πρόσληψής του έργου από το θεατή, καθώς και η άρση της «θρυλούμενης αινιγματικότητας» που το συνοδεύει, τόσο στην εκδοτική όσο και στην παραστασιακή του διαδρομή.
Το αγωνιζόμενο Μεσολόγγι, η εμφύλια διαμάχη και η διχόνοια που εμπότιζε τους εκάστοτε εμπλεκόμενους τις μέρες του ξεσηκωμού, συνταράσσουν τον συγγραφέα, ο οποίος μορφοποιεί το αρχικό κείμενο σε versets (εδάφια), προσδίδοντας βιβλικό τόνο στην αφήγηση του ιερομόναχου. Και συλλογίζεται τα θέματα που θα τον απασχολήσουν καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής του, όπως αυτά της ελευθερίας και της δικαιοσύνης (κοινωνικής και θεϊκής), το ζήτημα της γλώσσας, την ουσία της τέχνης κ.ά.
Και αυτός είναι ο τρόπος που πολέμησε ο Σολωμός, προς απάντηση όλων όσων τον κατηγορούν ότι δεν αρματώθηκε για την Ελλάδα, που μόλις τότε προσπαθούσε να αναγεννηθεί από τις στάχτες της.
Στην παρούσα σκηνοθετική εκδοχή, τρία είναι τα κεντρικά πρόσωπα του έργου, ο ιερομόναχος, η γυναίκα και ο διάβολος. Ο Διονύσιος Σολωμός, ο οποίος ενδύεται τη μορφή του Διονύσιου ιερομόναχου, μας εξιστορεί σε πρώτο πρόσωπο, τη στάση ζωής και τις πεποιθήσεις μιας ανώνυμης Ζακυνθινής αριστοκράτισσας, τουρκόφιλης και «έχθρισας θανάσιμης του έθνους», που η ασχήμια, η κακία και η σκληρότητα της καρδιάς της, την καθιστούν ιδανικό όργανο των βουλήσεων του Σατανά. Το απροκάλυπτο μίσος της εναντίον των προσφύγων που καταφθάνουν στη νήσο, ζητιανεύοντας για τον αγώνα της λευτεριάς (πραγματικό και συμβολικό) και η παραδειγματικά μελλοντική τιμωρία της, αποτελούν τη βασική υπόθεση του κειμένου.
«Η κακία είναι το τέλος» μας ψιθυρίζει ο ποιητής, αποκαλύπτοντας το κρυφό μήνυμα που κομίζει και απευθυνόμενος σε ένα «στοχαστικό αναγνώστη», τον ωθεί να συλλογιστεί για την αδελφοκτονία που αλληγορικά ελλοχεύει στην πλοκή. Ο Διονύσιος Σολωμός, ο Διονύσιος Ιερομόναχος και η Γυναίκα της Ζάκυθος ως τρείς όψεις ενός κοινού κόσμου, όπου αντιπαρατίθεται το σκοτάδι με το φως, το ορατό με το αόρατο, το καλό με το κακό, η λογική με την τρέλα, μας απο-καλύπτουν ότι αυτό που τελικά θα επικρατήσει, είναι και αυτό, κατ’ ουσίαν, ένα ζήτημα ελευθερίας και προσωπικής επιλογής.
Δε δίστασε με αυτό του έργο να αναγνωρίσει ότι ο άνθρωπος μετεωρίζεται ανάμεσα σε αντικρουόμενες εσωτερικές δυνάμεις και για να απελευθερωθεί χρειάζεται να βυθιστεί στα έγκατα του είναι του. Δημιουργώντας εφιαλτικά όνειρα και σκηνές ανάμεσα στο φαινούμενο και στον αόρατο κόσμο, ο ιερομόναχος - Σολωμός, ξέφρενος περιγελά τον ανθρώπινο φόβο.
Η σκηνοθετική προσέγγιση, με την επιλογή της μονοπρόσωπης αφήγησης και την απλότητα των παραστασιακών μέσων, σε μια εν εξελίξει δοκιμή, φιλοδοξεί να καταστήσει διαχρονικά τα θέματα που απασχολούν το Σολωμικό corpus, όπως το ζήτημα της ελευθερίας που ήδη προαναφέρθηκε, της αποδοχής των αντιθέσεων της ανθρώπινης ύπαρξης και του εξανθρωπισμού του Ανθρώπου. Μέσα από την παραδοχή καταστάσεων που αλλοιώνουν το αληθινό νόημα της Τέχνης και τελικά της ίδιας μας της ζωής, μεταμορφώνοντάς μας σε πρόσφυγες του ίδιου μας του εαυτού. Και εδώ είναι το προσωπικό σημείο συνάντησης με το πνεύμα του συγγραφέα που το καθιστά ικανό να μεταλαμπαδεύσει τις ιδέες του στο σήμερα.
Ο Διονύσιος Σολωμός, αυτός ο γνωστός μας «άγνωστος», στο πλέον προσωπικό του κείμενο, ισορροπεί ανάμεσα στο πεζό και στο ποίημα, στο σατυρικό και στο λυρικό, στη ρεαλιστική αφήγηση και στο όραμα. Βιώνοντας μια κατάδυση στο λυκόφως της τρικυμισμένης του ψυχής, μεσούσης της Ελληνικής επανάστασης, σε μια εποχή ταραγμένη όπου εκρηκτικά πάθη και συναισθήματα κάνουν ή δημιουργούν πρόσωπα «αρπαγμένα» που αναζητούν απεγνωσμένα ταυτότητα. Σκύβει στο πηγάδι της ψυχής του, από όπου αναδύεται ο νάνος των στοχασμών, ο εκπρόσωπος του σκότους, ο δαίμονας της δικής του υπαρξιακής κατάστασης.
Η υποκριτική ερμηνεία, προσπάθησε να ακολουθήσει τη ρυθμικότητα του κειμένου, κρατώντας τα στοιχεία της επτανησιακής ντοπιολαλιάς, που προσδίδουν μουσικότητα στον προφορικό λόγο. Παράλληλα επέλεξε την αμεσότητα της απεύθυνσης προς το κοινό, καταργώντας τον τέταρτο τοίχο και στοχεύοντας σε μια περισσότερο διαδραστική επικοινωνία με την πρόθεση να καταστήσει συμμέτοχους και συνένοχους τους θεατές.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι το αριστούργημα του Σολωμού έπεται από το πρώτο πεζό κείμενό του, το «Διάλογο», στο οποίο αναπτύσσονται οι θέσεις του για το γλωσσικό ζήτημα, υποστηρίζοντας τη χρήση της δημοτικής γλώσσας. Στη « Γυναίκα της Ζάκυθος», θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι επιχειρείται η πρακτική εφαρμογή των παραπάνω ιδεών και απόψεων. Άλλωστε, η μόνη προσθήκη που υπάρχει στο λόγο σύμφωνα με τη σκηνοθετική οπτική, είναι μία φράση από το «Διάλογο» που ακούγεται εν είδει παράβασης, μετά το τέλος του αυτόγραφου έργου. Είναι ένα γλωσσικό ντοκουμέντο απαράμιλλης ομορφιάς, που αποτελεί τεκμήριο της ιστορικότητας της ελληνικής γραμματείας. Ας κοινωνήσουμε λοιπόν το λόγο του εθνικού μας ποιητή και ας αφουγκραστούμε την αγωνία του, που άλλο δεν έχει στο νου, «πάρεξ ελευθερία και γλώσσα».
Τάκης Μανωλόπουλος
Ηθοποιός, Σκηνοθέτης, Καθηγητής Δραματικής τέχνης, Χοροθεραπευτής, Επιμελητής Αποασυλοποίησης του Ε.Π.Ι.Ψ.Υ, Εκπαιδευτικός στη Δημόσια Εκπαίδευση